శ్రీ శ్రీ కవిత 'నగరంలో వృషభం'

 

నగరంలో వృషభం నగరం నడివీధిలో వృషభం తీరుబాటుగా గత జన్మ సంస్కృతులు కాబోలు కనులరమోడ్చి నెమరేస్తూ కదలకుండా మెదలకుండా నగరం హృదయంలో వృషభం దారికి హక్కుదారు తానే అయినట్టు పరిత్యజించి కాలానికి బాధ్యత పరిహసించి నాగరికత పరుగు నిలబడింది నేనే రాజునని ఎవరు పొమ్మనగల రీ ఎద్దుని ఎలా చూస్తోందో చూడు ఏయ్ ఏయ్ మోటారు కారూ ఏఁవిటేఁవిటి నీ తొందర భాయ్ భాయ్ సైక్లిస్ట్ భద్రం సుమీ ఎద్దు నిన్ను తప్పుకోదు యంత్ర విరోధి అహింసావాది శాకాహారి మద్యనిషేధ ప్రజ్ఞాశాలి నగరం నడివీధిలో నాగరికత గమనాన్ని నిరోధిస్తూ ఇలా యెంత సేపయినా సరే ఈ యెద్దు నిలబడగలదు ఎద్దుకి లేకపోతే బుద్ధి మనిషి కేనా ఉండొద్దా? ~ శ్రీశ్రీ ======================= "Talathoti" అనే నా Youtube Channel ను Subscribe చేసుకోని వారైతే www.youtube.com/TALATHOTI పై లింక్ ను ఇప్పుడే Subscribe చేసుకొండి! నా Facebook page అయిన " Telugulitt" Page www.facebook.com/telugulitt ని పై లింక్ క్లిక్ చేసి ఇప్పుడే Follow కావాలని మిమ్మల్ని కోరుకుంటున్నాను. ఈ వీడియో మీకు నచ్చితే Like, Share , Comment చేయండి! ~ డాక్టర్ తలతోటి పృథ్విరాజ్ www.talathoti.com www.litt.in WhatsApp:9963299452 ======================= బమ్మెర పోతన(స్తుతి )పద్యాలు-01: https://youtu.be/FQlNiP5Kpf0 బమ్మెర పోతన (గజేంద్ర మోక్షం) పద్యాలు-02: https://youtu.be/namITxBLR8w బమ్మెర పోతన (ప్రహ్లాదుడు) పద్యాలు-03: https://youtu.be/R7mZQl97Q4g బమ్మెర పోతన (వామనావతారం) పద్యాలు-04: https://youtu.be/nhJcaf34g1Q బమ్మెర పోతన (కృష్ణలీలలు) పద్యాలు-05: https://youtu.be/px32EhbqD3Y తిక్కన పద్యాలు శ్రీకృష్ణుడు రాయభార సందర్భం: https://youtu.be/XeAZ3o_Wq4g తిక్కన పద్యాలు : https://youtu.be/vzZTEYNfdM8 తిక్కన విదురుని నీతి పద్యాలు: https://youtu.be/seQt6V4-4Hg ఎర్రన పద్య సూక్తులు: https://youtu.be/SVBrAH6ifUI ఎర్రన స్ఫురదరుణాంశు పద్యం-01: https://youtu.be/2LNMSxTYr6g భాస్కర రామాయణం పద్యాలు: https://youtu.be/fdoF2KiB2G0 పోతన కంజాక్షు పద్యం: https://youtu.be/bqc534VeZ64 అల్లసాని పెద్దన పద్యాలు: https://youtu.be/ANwoXDTyvfo నన్నయ పద్యాలు: https://youtu.be/NVy-SmtX00Q నన్నయ నుతజలపూరితంబులగు పద్యం: https://youtu.be/Ai5qN2lgucw నంది తిమ్మన పద్యాలు: https://youtu.be/jw-M_aCDRi4 తెనాలి రామకృష్ణుని చాటు పద్యాలు: https://youtu.be/nB3qQu6DS08 ధూర్జటి కాళహస్తీశ్వర శతకంలోని కొన్ని పద్యాలు: https://youtu.be/9Vl7N9ddbHc భక్త కన్నప్ప కథ: https://youtu.be/rVdIzuC3Crc కవిసార్వభౌముడు శ్రీనాథుని పద్యాలు: https://youtu.be/dNTFV46hIac తిరుపతి వేంకట కవుల పద్యాలు: https://youtu.be/7R4f-PrBN0U దువ్వూరి రామిరెడ్డి రహస్య పద్యం: https://youtu.be/2rzaYc-H1fI భోజరాజీయంలోని గోవ్యాఘ్ర సంవాదం: https://youtu.be/5tBmtnadEiU గుర్రం జాషువా సాలీడు పద్యాలు: https://youtu.be/f9sAjaKX-x4 అమృతాంజనం పై జాషువా చమత్కార పద్యం: https://youtu.be/JYIk2Qlbiqs జాషువా "పిరదౌసి లేఖ": https://youtu.be/l_6zkAma0bg మాల దాసరి పూర్తి ఇతివృత్తం: https://youtu.be/wszLeAadxaQ విశ్వనాథ సత్యనారాయణ: https://youtu.be/CkldUQA7eMQ విశ్వనాథ వారి శ్రీమద్రామాయణ కల్పవృక్షం పద్యాలు: https://youtu.be/hUmEIq82zrg కరుణశ్రీ పద్యాలు: https://youtu.be/dtHloTBd6Zc గురజాడ అప్పారావు: https://youtu.be/7QohobynXig గురజాడ"పుత్తడి బొమ్మ పూర్ణమ్మ" గేయం: https://youtu.be/nVzEMGuRc_I శ్రీశ్రీ దేశ చరిత్రలు: https://youtu.be/akyvkqJwbKk ::సినీ సాహిత్యం:: ఆచార్య ఆత్రేయకు సంబంధించిన ఆసక్తికర విషయాలు: https://youtu.be/dZMHSI4UF1M జాలాది 'యాతమేసితోడినా ఏరు ఎండదు' పాట విశ్లేషణ: https://youtu.be/OjGAI1VZM1U మైలవరపు గోపి "చట్టానికి కళ్ళు లేవు తమ్ముడు" పాట విశ్లేషణ: https://youtu.be/wMSiRH1YrEQ మైలవరపు గోపి "గాంధీ పుట్టిన దేశం"పాట విశ్లేషణ: https://youtu.be/hIrEnAdJ2KI సినారె గజల్స్ గూర్చి: https://youtu.be/5q_4J5hL3Cw ::కథా సాహిత్యం:: రావిశాస్త్రి"మాయ"కథ: https://youtu.be/CUJ3F0PgGMU మల్లాది రామకృష్ణ శాస్త్రి "గోరంత గొప్ప" కథ: https://youtu.be/ntLnrs2w9Ks ::గేయ కవిత్వం:: బోయి భీమన్న"ఏది హిందూ ఏది ముస్లిం" పాట: https://youtu.be/uVqckn_oVdI ::డాక్యుమెంట్స్:: మానవతా వాది దేవరకొండ బాలగంగాధర తిలక్: https://youtu.be/P4t2UZofyas చెట్టు కవి ఇస్మాయిల్ చిలకలు వాలిన చెట్టు కవిత, హైకూలు: https://youtu.be/tJe_QVg9e5I అద్దేపల్లి జయంతి: https://youtu.be/NEZWXvhttOU అద్దేపల్లి తూర్పునాహ్వానిస్తున్న సంజె గుమ్మం కవిత: https://youtu.be/6Hn3XMURaVI ఆరుద్ర శుద్ధ మధ్యాక్కరలు ప్రక్రియ: https://youtu.be/WY9LciDSMLg ఆరుద్ర జయంతి: https://youtu.be/gLgcv2RXciA వ్యావహారిక భాషా పితామహుడు గిడుగు: https://youtu.be/kCpfqFnYIEs తెలుగు భాషపై చిత్తశుద్ధి లేని ప్రభుత్వ విధానాలు: https://youtu.be/f-NEjNxGowY గిడుగు సవర వ్యావహారిక భాషల కృషి: https://youtu.be/kCpfqFnYIEs గిడుగు: https://youtu.be/Shy54pyQuw8 తెలుగు భాష పై ప్రభుత్వం చిత్తశుద్ధి: https://youtu.be/f-NEjNxGowY ::సాహిత్యోపన్యాసాలు:: పెద్దిభొట్ల సుబ్బరామయ్య "ఉత్తమ కథా లక్షణాలు" సాహిత్యోపన్యాసం: https://youtu.be/dzt8K42wcwk డాక్టర్ కడియాల రామ్మోహన్ రాయ్ సాహిత్యోపన్యాసం"విమర్శంటే: https://youtu.be/v0G5dMWNk4I

బోయ జంగయ్య కథ "చేపల చెరువు"

బోయ జంగయ్య కథ "చేపల చెరువు"

::వన్ లైన్ స్టోరీ ::
చేపలను ఇంకా చెర్లో ఉంచితే సగానికి సగం తరుగు వస్తాయని, అధికారులను డబ్బుతో కొనేస్తే ఈ దేశంలో ఈ పనైనా జరిగిపోతుందని బాగా తెలిసిన చేపల చెరువు కాంట్రాక్టర్ అధికారులకు డబ్బు మూట అందించి చెరువులో నీళ్ళు వదిలివేయాలని చూస్తాడు.

  పణలు పణలుగ పాలుపోసుకుని గింజలు పసుపు రంగు మారుతున్న దశ. నీరు వదిలితే కత్తెర పంట వెయలేమని మరోవైపు రైతులు పట్టు పట్టారు. ఈ విషయమై అధికారుల వద్ద అర్జీలతో రైతుల పోరాటం!!
ఈ దేశంలో దుర్మార్గాలు చేయాలంటే, చేయకుండా అడ్డుకోవాల్సిన వారు మౌనంగా ఉంటే చాలు మారణహోమాలుసైతం నిర్విఘ్నంగా జరిగిపోతాయని నిరూపించిన ఘటనలే  కారంచేడు , చుండూరు!  వాటిలాగే లంచాలు తిన్న అధికారులు మౌనం వహించడం ద్వారా ప్రశ్నించిన రైతుకు కాంట్రాక్టర్ అనునూయుల చేతుల్లో దెబ్బలు తినడం...చివరికి కాంట్రాక్టర్ నీళ్ళు వదిలి చేపలు పట్టుకొని సొమ్ము చేసుకోవడం జరిగిపోతాయి.

సంక్షిప్త కథ:
డాలర్లు పండించడం కోసం  ఏడాది పొడవునా పంటలు పండించుకోదగిన సారవంతమైన భూములను చేపలు, రొయ్యల చెరువులుగా మారుస్తున్న వైనం తెలియనిది కాదు! చెరువంటే ఇలాంటివి కాదు. కొన్ని పల్లెల్లో ఉండే సహజ సిద్ధమైన చెరువుల్లాంటి చెరువే.
ఒకవైపు చెరువులో సమృద్ధిగా నీళ్ళు, వాటిలో బలిసిన చేపలు! ఆ చెరువు గట్టు క్రిందే మరోవైపు పాలు పోసుకుంటున్న దశలో వరి కంకులతో వరిపంట!! సగం కంటే ఎక్కువ నీటిని వదిలితే గాని చెరువులోని చేపలను పట్టడానికి కుదరదు గనుక, కాంట్రాక్టర్ బలిసిన ఆ చేపలను పట్టుకుని సొమ్ము చేసుకోవాలని అతని ఆరాటం!

కథా రచయిత బోయ జంగయ్య ఈ కథలో ఊరు తీరుని వర్ణిస్తున్నాడు. పార్టీ జెండాల దిమ్మెలు...వాటిపై ఆయా పార్టీలు గుర్తులు. 
కథకి కవిత్వానికున్న పరిధి కంటే ఎక్కువ విస్తృతి కథా వస్తువుబట్టే కాకుండా సందర్భానుసారంగా వర్తమాన, సామాజిక అంశాలను కథలు చెప్పే అవకాశం ఉంది. అటువంటి వర్ణనే ఇక్కడ.  కులాన్ని బట్టి, మతాన్ని బట్టి మనుషులు అనేక వర్గాల వారిగా విభజింపబడినట్లు, డబ్బుని బట్టి విభజించబడిన విధంగా, రాజకీయ పార్టీలను బట్టి కూడా పల్లెల్లోనూ మనుషులు విభజింపబడడే కాకుండా తాత్కాలిక తాయిలాలకు ఎన్నికల్లో ఎలా ఉంటారో చెబుతూ...
" చెరువు కట్ట మీద నుంచి ఊళ్లోకి పోతూ ఉంటే మొట్టమొదట ఓ ఓపెన్ గ్రౌండులో
వివిధ రాజకీయ పార్టీల జెండాల దిమ్మెలు. వాటిపై ఆయా పార్టీల గుర్తులు. ఆ గుర్తు కింద గుంపులుగా విడిపోయి ఉన్నారు. ఏ పండుగకు ఆ దేవున్ని కొలిచినట్టుగ ఏ పార్టీ మీటింగ్ కు ఆ పార్టీ వాళ్ళు గుమికూడి మీటింగ్ జరుపుకుంటారు. పండుగనాడు తాగినట్టె ఆ మీటింగ్ నాడు కూడా తాగి తందానలాడతారు. అందువల్ల ఉన్నా, లేకున్నా పండుగలన్నా పార్టీ మీటింగులన్నా ఆ ఊరి జనానికి ఎంతో ఇష్టం" అని నేటి పల్లెల్లో జరిగే తంతును కథకులు బోయ జంగయ్య చెబుతాడు. అలాగే... కులాల వారీగా ఉన్న వాడలను వర్ణిస్తూ యాదవ, కురుమ ఇళ్ళు. ఆ తర్వాత కాపుతనపు రైతుల ఇళ్ళు. అటు తర్వాత గౌండ్ల వాళ్ళ ఇళ్ళు. ఆ ప్రక్క రజకులు,క్షురకుల ఇళ్ళు,  కుమ్మరి ఇళ్ళు. చివర ఒక వైపు దళితుల ఇళ్ళు అని ఊరులోని వాడల తీరును, వారి వృత్తి బతుకుదెరువు సంబంధమైన వస్తు సామాగ్రి, పశు సంతతి గూర్చి ప్రస్తావిస్తాడు.

ఊరి రైతుల అర్జీని తీసుకున్న ఎమ్మార్వో ఆర్.ఐ.ను చెరువు సమస్యను పరిష్కరించడానికి పంపిస్తాడు‌. రైతులు చెరువు దగ్గర ఆర్.ఐ. కోసం ఎదురుచూస్తుండగా కొంతసేపటికి ఆర్.ఐ. వచ్చి  రైతులు వ్రాసుకున్న అర్జీ లోని విషయాల్ని చదివి వినిపిస్తాడు. చెరువులోనే నీళ్లు కత్తెర పంట తర్వాత వదలాలని తుమ్మలగూడెం రైతుల విన్నపంగా చదువుతాడు. ఈలోపు అక్కడికి గ్రామాధికారి వస్తాడు. రైతులకు దూరంగా చెరువుగట్టు మీద నడుచుకుంటూ వెళ్ళి ఆర్ .ఐ. గ్రామాధికారి చంకలో ఉన్న బ్యాగును చూస్తూ విషయం కనుక్కున్నాడు. కాంట్రాక్టర్ ఇచ్చిన ముడులను పుచ్చుకున్న గ్రామాధికారికి  ఆర్.ఐ.కు అర్థమయ్యేలా విషయం చెప్తాడు. అర్థం చేసుకున్న ఆతని ముఖం విప్పారింది‌. " నేను చూసుకుంటానులే" అని కాంట్రాక్టర్ డబ్బుకు అమ్ముడు పోయిన ఆర్.ఐ.  రైతులకు ఉత్తుత్తి భరోసా ఇచ్చి వెళ్తాడు.
ఊళ్లోకి వచ్చిన జీపు మైసమ్మ గుడి దగ్గర ఆగుతుంది. అందులోంచి లావుపాటి వ్యక్తి దిగుతాడు. మైసమ్మను పూజించిన తర్వాత ఆతని దృష్టి చెరువు, అందులోని చేపలపై పడుతుంది. అతనికి కదిలే చేపలు వందరూపాయల నోట్లు కదులుతున్నట్లు అనిపించాయి.
సగం కంటే ఎక్కువ నీటిని వదిలితే గాని చేపలు పట్టడానికి వీలుపడదు అని మాట్లాడుకుంటారు.
       నీరు వదిలితే కత్తెర పంట వేయలేమని రైతులు నీటిపారుదలశాఖ చుట్టూ, ఎమ్మార్వో చుట్టూ తిరుగుతూ అర్జీలతో విన్నవించుకున్నారు.
రైతులు నీళ్ళను వదలడానికి వీలుపడదని చెప్పిన విషయాన్ని కాంట్రాక్టర్ గుమాస్తా తన యజమాని ఫోన్లో చెప్పగా "డబ్బులకు ఆశపడని మనిషి, దెబ్బలకు భయపడని మనిషి ఉండర్రా బాబు"అని అవన్నీ నేను చూసుకుంటగా అని బదులిస్తాడు.
చెరువు గట్టు మీద ఉన్న కాంట్రాక్టర్ గుమస్తా చెరువులో కదిలే చేపలను చూసి "ఈసారి పైసలె పైసలు అనుకుంటూ కట్టకిందికి చూశాడు. వరిచేను చాలా ఒత్తుగా పెరిగి, పణలు పణలు పాలు పూసుకుని గింజలు పసుపు రంగులోకి మారుతున్న దశ. మరో పది రోజుల్లో తెరిపి లేకుండా నీరు అందితే గాని చేతికి రావు. అప్పుడు కాని పశువులకు గడ్డి, మనుషులకు తిండి రాదు. ఈ పరిస్థితి ఎట్లా గట్టెక్కుతుందో అనుకున్నాడు."

వారి పనికి అడ్డొచ్చే రైతులు పేర్లను చెరువు కాపలాదారుడ్ని తెలుసుకుని ఆ కాంట్రాక్టర్ గుమాస్తా ఒక నోటు బుక్ లో రెండు పేజీలలో రాసుకున్నాడు.

ఊళ్లో ముఖ్యమైన వాళ్ల ఇళ్లకు లీటర్ లీటర్ సారా, రెండు రెండు తెల్ల చేపలు చేరాయి. రెండు రోజులు పండగ చేసుకున్నారు. ఇవి అందిన తర్వాత నీళ్లు వదలడానికి వీల్లేదని పలికిన కొందరి రైతుల స్వరం మారింది.
ఒక పెద్ద రైతు గ్రామాధికారి ఇంటికి వచ్చాడు. రైతులందరూ రాత్రి మిమ్మల్ని కలవడానికి వస్తానన్నారు అనే విషయాన్ని గ్రామాధికారికి తెలిజేస్తాడు.
అప్పుడే గ్రామాధికారి దగ్గరకు కొందరు రైతులు వస్తారు. మనుషులతో కాంట్రాక్టర్ కొట్టించడం గూర్చి ఫిర్యాదు చేస్తే చంపేస్తానని బెదిరించినట్లు చెబుతారు. దెబ్బలు తిన్న రైతులు ఆ దెబ్బలు గ్రామాధికారికి చూపుతారు. ఆర్. డి. ఓ. గారు వస్తున్నారని, చెరువు విషయం తేలిపోతుందని చెబుతారు. ఇదంతా గమనిస్తున్న పెద్ద రైతులు ఆర్డి.వొ. గారు రాకుండా చూసుకుని నీటిని వదిలిపెట్టేలా చేసేందుకు కండువాలు చుట్టి ఉంచిన డబ్బు మూటని గ్రామాధికారికి ఇస్తాడు. ఒకప్పుడు నీటిని వదలొద్దు అన్న రైతులే  లంచం ముట్టజెప్పి నీళ్లు వదిలేయండి అనేలా రైతులు అనడానికి గల కారణం.... కాంట్రాక్టర్ కొట్టించే దెబ్బలకు తట్టుకోలేక! ఆ తర్వాత ఆ ఊరికి ఆర్డీవో రానే రాలేదు.
ఆ తర్వాత ఏమైంది అనే విషయాన్ని చెప్పకుండానే ఇక్కడతో కథకుడు కథను ముగించారు.  ఆ తర్వాత ఏం జరిగి ఉంటుందో చెప్పకనే చెప్పారు.

ఎమ్మార్వో. , ఆర్ .ఐ., గ్రామాధికారి, సర్పంచ్, ఆర్డీవో... ఇంత వ్యవస్థ ఉన్నా జరిగే అన్యాయాలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి . ఈ వ్యవస్థ డొల్లతనాన్ని, అవినీతి అధికారుల తీరును ఈ కథలో చెప్పారు. బాధితుల ఫిర్యాదులు సమస్యల పరిష్కారానికి కాకుండా ,  అధికారులు డబ్బులు సంపాదించుకునేలా ఉపయోగపడుతున్నాయి. 

గురజాడ ఋషి వాక్కులు - డాక్టర్ తలతోటి పృథ్వి రాజ్ సాహిత్యోపన్యాసం

గురజాడ ఋషి వాక్కులు - డాక్టర్ తలతోటి పృథ్వి రాజ్ సాహిత్యోపన్యాసం 

గురజాడ తన గేయ కవితా పంక్తుల్లో కవిగానే కాకుండా; ఒక వ్యక్తిగా తన ఆకాంక్షను వెలిబుచ్చారు.  "ముత్యాల సరములు" అనే గేయంలో.....
“యెల్ల లోకము వొక్క యిల్లై
వర్ణ భేదము లెల్లకల్లై,
వేల నెరుగని ప్రేమ బంధము
వేడుకలు కురియ." అని ఆకాంక్షను వ్యక్తం చేస్తాడు. భవిష్యత్తును గాంచిన గురజాడ ఋషితుల్యుడే! కనుకనే సర్వకాలలోనూ చెలామణి కాగలిగిన పలుకులు పలికారు.  అందుకే-
“మతము లన్నియు మాసిపోవును.
జ్ఞాన మొక్కటి నిలిచి వెలుగును; -
అంత స్వర్గ సుఖంబు లన్నవి
యవని విలసిల్లున్."  అని అంటాడు. జ్ఞానానికి విలువ ఇవ్వడం ద్వారా మతాలు సమసిపోతాయి అనడానికి గుర్తుగా నేడు మతాంతర వివాహాలు, కులాంతర వివాహాలు జరగడం చూస్తున్నాం. ఇంకా విరివిగా జరగాలి! కుల,మతాలు ఈ లోకంలో చెరిగి పోవాలి. గురజాడ ఈ కవితలో ఆశావాదాన్ని ప్రకటించారు.

కాసులు అనే గేయంలో..... గురజాడ రెండు సూక్తులు... లేదా సందేశాలను వ్యక్తీకరించారు.
"మరులు ప్రేమని మది దలంచకు;
మరులు మరలును వయసు తోడనె;
మాయ, మర్మములేని నేస్తము
మగువలకు మగవారి కొక్కటె
బ్రతుకు సుకముకు రాజమార్గము ." అని అంటాడు గురజాడ. సుఖానికి రాజమార్గం మాయ మర్మం లేని స్నేహం ఒక్కటే అని మనం గ్రహించాలి!
అలాగే...
"ప్రేమ నిచ్చిన ప్రేమ వచ్చును.
ప్రేమ సిలిపిన ప్రేమ నిలుచును.
ఇంతియె." అనే సార్వత్రిక సత్యాన్ని చాటారు గురజాడ.   ప్రేమిస్తే ప్రేమిస్తారు.  ప్రేమ నిలిపిన ప్రేమ నిలుచును" అనే సత్యాన్ని చాటారు. మానవ సంబంధాలు, అనుబంధాలు, రక్త సంబంధాలు పలచబడడానికి ఈ ప్రేమ లేమి కారణం!

"డామన్, పితియన్" కవితలో...
"బ్రతికి, చచ్చియు ప్రజల కెవ్వడు
బ్రీతి గూర్చునో, వాడె ధన్యుడు;...” అని గురజాడ అంటారు.
ఈ లోకంలో బ్రతికి చావడం సహజ విషయమే. కాని చచ్చి బ్రతకడం అరుదు. అది కొందరికే సాధ్యం! ఎవరా కొందరు?
  ధనవంతుడిగా,అందగాడు-అందగత్తె గా; గౌరవ ప్రదమైన కులం ఉద్యోగం కలిగి ఉండడం జన్మ ధన్యమని కాదు. ప్రజలకు బ్రతికుండగా ఎవరు మేలు చేశారో వారే చచ్చీ బ్రతికున్నవారు. అలాంటి వారే ధన్యులు

చివరిగా ....1912 డిసెంబరు 14న నాటి కృష్ణా పత్రికలో ప్రచురింపబడిన గురజాడ అప్పారావు గారి కవితలను పరిశీలిద్దాం! 
::మనిషి::
"మనిషి చేసిన రాయి రప్పకి
మహిమ కలదని సాగి మొక్కుతు
మనుషులంటే రాయి రప్పల
కన్న కనిష్టం
గాను చూస్తే వేల బేలా ?
దేవు డెకడో దాగెనంటూ
కొండ కోనల వెతుకులాడే
వేలా ?
కన్ను తెరిచిన కానబడడో ?
మనిషి మాత్రుడి యందు లేడో?
యెరిగి కోరిన కరిగి యీడో
ముక్తి" అని అంటారు.

మనిషి చేసిన రాయిరప్పకు మహిమ ఉందని మనం సాగి మొక్కుతుంటాము. సాటి మనిషిని మాత్రం ఆ రాయి రప్పలకన్నా హీనంగా,  తక్కువగా చూస్తుంటాము. దేవునికోసం కొండా కోనల్లో తిరుగుతూ ఉంటాము. పూజలు పురస్కారాలు, ఉపవాసాలు చేస్తూ ఉంటాము. పరిశీలిస్తే.... నిజమైన దేవుడు మనిషిలోనే ఉన్నాడు. "మానవసేవే మాధవసేవ" అని గ్రహించి ఆచరిస్తే కోరిన  ముక్తి లభించదా అని అంటారు గురజాడ!